آمینو اسید ها یا اسید های آمینه Amino acids مولکول هایی هستند که توسط همه موجودات زنده برای ساختن پروتئین استفاده می شود. بدن برای عملکرد صحیح به 20 اسید آمینه مختلف نیاز دارد. 9 مورد از این اسیدهای آمینه برای بدن ضروری هستند. آمینو اسیدهای ضروری باید از طریق غذایی که می خورید مصرف شوند. اسیدهای آمینه ضروری را می توان در انواع غذاها از جمله گوشت گاو، تخم مرغ و لبنیات یافت.
اسیدهای آمینه اجزای سازنده پروتئین هستند. پروتئین ها زنجیره های بلندی از اسیدهای آمینه هستند. بدن شما هزاران پروتئین مختلف دارد که هر کدام وظایف مهمی دارند. هر پروتئین دارای توالی اسیدهای آمینه خاص خود است. این توالی باعث می شود که پروتئین اشکال متفاوتی داشته باشد و عملکردهای متفاوتی در بدن شما داشته باشد. شما می توانید این مواد را مانند حروف الفبا در نظر بگیرید. وقتی حروف را به روش های مختلف ترکیب می کنید، کلمات متفاوتی می سازید. همین امر در مورد این مواد نیز صدق می کند. وقتی آنها را به روش های مختلف ترکیب می کنید، پروتئین های مختلفی می سازید.
انواع اسید آمینه:
بدن شما برای عملکرد صحیح به 20 نوع اسید آمینه مختلف نیاز دارد. این 20 اسید آمینه به روش های مختلف ترکیب می شوند تا پروتئین ها را در بدن شما بسازند. بدن شما صدها اسید آمینه می سازد، اما نمی تواند 9 آمینو اسید مورد نیاز شما را بسازد. این اسیدهای آمینه ضروری نامیده می شوند. شما باید آنها را از غذایی که می خورید دریافت کنید.
جدول آمینو اسید ها
| 1 | هیستیدین |
| 2 | ایزولوسین |
| 3 | لوسین |
| 4 | لیزین |
| 5 | متیونین |
| 6 | فنیل آلانین |
| 7 | ترئونین |
| 8 | تریپتوفان |
| 9 | والین |
1. هیستیدین
(Histidine) هیستیدین به ساخت یک ماده شیمیایی مغز (انتقال دهنده عصبی) به نام هیستامین کمک می کند. هیستامین نقش مهمی در عملکرد ایمنی بدن، هضم غذا، خواب و عملکرد جنسی دارد.
2. ایزولوسین
(Isoleucine) ایزولوسین با متابولیسم عضلانی و عملکرد سیستم ایمنی بدن شما درگیر است. همچنین به بدن شما در ساخت هموگلوبین و تنظیم انرژی کمک می کند.
3. لوسین
(Leucine) لوسین به بدن شما در ساخت پروتئین و هورمون های رشد کمک می کند. همچنین به رشد و ترمیم بافت عضلانی، التیام زخم ها و تنظیم سطح قند خون کمک می کند.
4. لیزین
(Lysine) لیزین در تولید هورمون ها و انرژی نقش دارد. همچنین برای کلسیم و عملکرد سیستم ایمنی مهم است.
5. متیونین
(Methionine) متیونین به رشد بافت بدن، متابولیسم و سم زدایی کمک می کند. متیونین همچنین به رشد بافت و جذب مواد معدنی ضروری از جمله روی و سلنیوم کمک می کند.
6. فنیل آلانین
(Phenylalanine) فنیل آلانین برای تولید پیام رسان های شیمیایی مغز شما از جمله دوپامین، اپی نفرین و نوراپی نفرین مورد نیاز است. همچنین برای تولید اسیدهای آمینه دیگر مهم است. بدن شما این اسید آمینه را به انتقال دهنده های عصبی تیروزین، دوپامین، اپی نفرین و نوراپی نفرین تبدیل می کند. نقش مهمی در ساختار و عملکرد پروتئین ها و آنزیم ها و تولید سایر اسیدهای آمینه ایفا می کند.
7. ترئونین
(Threonine) ترئونین نقش مهمی در کلاژن و الاستین دارد. این پروتئین ها ساختاری برای پوست و بافت همبند شما فراهم می کنند. آنها همچنین به تشکیل لخته های خون کمک می کنند که به جلوگیری از خونریزی کمک می کند. ترئونین نقش مهمی در متابولیسم چربی و عملکرد سیستم ایمنی شما دارد.
8. تریپتوفان
(Tryptophan) تریپتوفان به حفظ تعادل صحیح نیتروژن بدن شما کمک می کند. همچنین به ساخت یک ماده شیمیایی مغز (انتقال دهنده عصبی) به نام سروتونین کمک می کند. سروتونین خلق و خو، اشتها و خواب شما را تنظیم می کند.
9. والین
(Valine) این یکی از سه آمینو اسیدهای شاخه دار (BCAA) در این لیست است. یعنی دارای زنجیره ای است که از یک طرف ساختار مولکولی خود منشعب می شود. والین به تحریک رشد و بازسازی عضلات کمک می کند و در تولید انرژی نقش دارد.
اسیدهای آمینه غیرضروری (Non-essential amino acids) آن دسته از اسیدهای آمینه هستند که بدن انسان قادر به سنتز آنها در داخل بدن است و نیازی به دریافت مستقیم آنها از طریق رژیم غذایی نیست. این اسیدهای آمینه عبارت اند از:
1. آلانین (Alanine)**
2. آرژینین (Arginine)** – در برخی شرایط (مثل رشد کودکان) ممکن است نیمه ضروری تلقی شود.
3. آسپاراژین (Asparagine)**
4. آسپارتیک اسید (Aspartic acid)**
5. سیستئین (Cysteine)** – گاهی نیمه ضروری است، به ویژه در نوزادان یا افراد با شرایط خاص.
6. گلوتامیک اسید (Glutamic acid)**
7. گلوتامین (Glutamine)**
8. گلیسین (Glycine)**
9. پرولین (Proline)**
10. سرین (Serine)**
11. تیروزین (Tyrosine)** – گاهی نیمه ضروری است، زیرا از فنیل آلانین (اسید آمینه ضروری) سنتز می شود.
تعداد کل اسیدهای آمینه ای که در ساخت پروتئین ها نقش دارند، 20 عدد است. از این تعداد، 9 اسید آمینه ضروری هستند (بدن نمی تواند آنها را بسازد) و بقیه غیرضروری یا نیمه ضروری هستند.
برخی از اسیدهای آمینه غیر ضروری به عنوان شرطی طبقه بندی می شوند. این بدان معنی است که آنها فقط زمانی ضروری در نظر گرفته می شوند که بیماری یا استرس دارید و یا باردار هستید. به عنوان مثال، آرژنین غیر ضروری در نظر گرفته میشود، اما بدن شما نمی تواند آنقدر که نیاز دارید آن را بسازد، زمانی که در حال بهبودی از یک آسیب جدی یا با بیماری های خاصی مانند سرطان مبارزه می کنید به آنها نیاز دارید. به همین دلیل است که در شرایط خاص، افراد ممکن است از مکمل های آرژنین برای رفع نیازهای بدن خود استفاده کنند.
علاوه بر این، اسیدهای آمینه خاصی، از جمله گلیسین و آرژنین، در دوران بارداری به صورت شرطی در نظر گرفته می شوند، زیرا یک فرد باردار برای حفظ سلامت خود و جنین به مقدار بیشتری از این اسیدهای آمینه نیاز دارد.
آمینو اسیدهای شرطی:
از آنتی اکسیدان به عنوان یکی از مواد شیمیایی خوراک دام استفاده میشود. با اصلی ترین انواع مواد شیمیایی صنایع دام و طیور در مقاله ما آشنا شوید.
اسیدهای آمینه ترکیبات آلی هستند که عمدتاً از نیتروژن، کربن، هیدروژن و اکسیژن تشکیل شده اند. مواد شیمیایی آلی حاوی پیوندهای کربن هیدروژن هستند. تمام آمینو اسیدها ساختار اولیه یکسانی دارند. هر مولکول دارای یک اتم کربن مرکزی است که با یک گروه آمینه پایه، یک گروه اسید کربوکسیلیک، یک اتم هیدروژن و یک گروه R یا گروه زنجیره جانبی به هم مرتبط است.
(اسید فرمیک (جوهر مورچه) یا متانوئیک اسید (HCOOH)، ساده ترین عضو گروه اسیدهای کربوکسیلیک است در طبیعت در نیش حشراتی مانند مورچه و زنبور یافت می شود.) گروه R چیزی است که این اسید ها را از هم متمایز می کند. گروه R ماهیت شیمیایی هر اسید آمینه را تعیین می کند. ماهیت شیمیایی نحوه تعامل آن با سایر اسیدهای آمینه و محیط آن را کنترل می کند.
بدن شما از اسیدهای آمینه برای ساخت پروتئین استفاده می کند. انواع مختلف اسیدهای آمینه و نحوه ترکیب آنها عملکرد هر پروتئین را تعیین می کند. بنابراین، اسیدهای آمینه در بسیاری از نقش های مهم در بدن شما نقش دارند.
اسیدهای آمینه کمک می کنند:
اسیدهای آمینه با پیوندهای پپتیدی به یکدیگر متصل شده و تبدیل به پروتئین می شوند. سپس، نیروهای اسیدهای آمینه دیگر و تأثیرات گروه های R آنها، پروتئین را به شکل های سه بعدی خاصی تا می کنند.
اسیدهای آمینه (Amino Acids) بلوک های سازنده پروتئین ها هستند که نقش های کلیدی در فرآیندهای بیولوژیکی دارند. به دلیل خواص شیمیایی و بیولوژیکی، اسیدهای آمینه کاربردهای گسترده ای در پزشکی، داروسازی، صنایع غذایی، آرایشی، کشاورزی و تحقیقات دارند. در ادامه، تمامی کاربردهای اسیدهای آمینه به صورت خلاصه و جامع ارائه شده است.
مکمل های غذایی و درمانی:
اسیدهای آمینه ضروری (مانند لوسین، ایزولوسین، والین، لیزین): در مکمل های ورزشی برای عضله سازی، ریکاوری و افزایش استقامت.
گلوتامین: برای بهبود سلامت روده، تقویت سیستم ایمنی و ریکاوری پس از جراحی.
آرژنین: برای بهبود گردش خون، سلامت قلب و درمان اختلال نعوظ.
سیستئین: به عنوان پیش ساز گلوتاتیون برای سم زدایی و محافظت کبدی.
درمان بیماری ها:
فنیلآلانین و تیروزین: در مدیریت فنیل کتونوری (PKU) تحت نظارت پزشکی.
هیستیدین: در درمان بیماری های التهابی و آلرژی ها.
تریپتوفان: برای بهبود خواب و کاهش علائم افسردگی (به عنوان پیش ساز سروتونین).
دارورسانی و فرمولاسیون:
اسیدهای آمینه در تولید داروها به عنوان تثبیت کننده یا حامل برای بهبود پایداری و جذب.
در ساخت پپتیدهای درمانی (مانند انسولین مصنوعی).
تغذیه وریدی:
در محلول های تغذیه وریدی برای بیماران با مشکلات گوارشی یا در شرایط بحرانی.
تقویت کننده طعم:
گلوتامات (مونوسدیم گلوتامات – MSG): به عنوان تقویت کننده طعم در غذاهای فرآوری شده، سوپ ها، سس ها و اسنک ها.
مکمل های غذایی:
اسیدهای آمینه مانند لیزین و متیونین در مکمل های غذایی برای بهبود ارزش تغذیه ای پروتئین ها (به ویژه در رژیم های گیاه خواری).
غذاهای کاربردی:
در تولید نوشیدنی های ورزشی، میله های پروتئینی و غذاهای غنی شده برای حمایت از سلامت و عملکرد بدن.
نگهدارنده ها:
برخی اسیدهای آمینه (مانند سیستئین) به عنوان آنتی اکسیدان برای افزایش ماندگاری مواد غذایی.
مراقبت از پوست:
اسیدهای آمینه مانند پرولین، سرین و گلیسین در کرم ها، سرم ها و لوسیون ها برای آبرسانی، بازسازی سد پوستی و تحریک تولید کلاژن.
سیستئین و متیونین: در محصولات ضدپیری و محافظت از پوست در برابر استرس اکسیداتیو.
مراقبت از مو:
در شامپوها، نرم کننده ها و ماسک های مو برای تقویت ساختار کراتین مو، کاهش شکنندگی و افزایش درخشندگی.
سیستین: برای بازسازی موهای آسیبدیده ناشی از رنگ یا دکلره.
محصولات آرایشی:
در فرمولاسیون های آرایشی برای بهبود بافت و پایداری محصولات.
کودها و مکمل های گیاهی:
آمینو اسید برای گیاهان (مانند گلیسین و گلوتامیک اسید) به عنوان محرک رشد گیاه، افزایش جذب مواد مغذی و بهبود مقاومت در برابر استرس های محیطی (خشکسالی، شوری).
آفتکش های زیستی:
در فرمولاسیون های زیستی برای بهبود پخش و جذب آفتکش ها.
خوراک دام و طیور:
اسیدهای آمینه ضروری (مانند لیزین، متیونین، ترئونین) به خوراک دام و طیور اضافه می شوند تا رشد، تولید شیر و تخم مرغ را بهبود بخشند.
تولید مواد شیمیایی:
اسیدهای آمینه به عنوان پیش ساز در سنتز مواد شیمیایی مانند پلیمرها، رزین ها و مواد فعال سطحی.
بیوتکنولوژی:
در تولید پروتئین های نوترکیب و آنزیم ها در فرآیندهای صنعتی.
تولید پلاستیک های زیست تخریب پذیر:
اسیدهای آمینه در سنتز پلیمرهای زیست سازگار برای بسته بندی و کاربردهای زیست محیطی.
کشت سلولی:
اسیدهای آمینه به عنوان اجزای ضروری در محیط های کشت سلولی برای رشد سلول ها و تولید پروتئین ها.
سنتز پپتیدها:
در سنتز پپتیدهای مصنوعی برای تحقیقات دارویی و بیوشیمیایی.
مطالعات متابولیسم:
برای بررسی مسیرهای متابولیکی و سیگنال دهی سلولی.
مهندسی بافت:
در داربست های زیستی برای بازسازی بافت ها و اندام ها.
مکمل های ورزشی:
BCAA (اسیدهای آمینه شاخه دار): برای افزایش استقامت، کاهش خستگی و بهبود ریکاوری عضلانی.
آرژنین و سیترولین: برای افزایش جریان خون و بهبود عملکرد ورزشی.
مدیریت وزن:
در مکمل های کاهش وزن برای حمایت از متابولیسم پروتئین و حفظ توده عضلانی.
صنعت نساجی:
اسیدهای آمینه (مانند سرین) در تولید الیاف زیست سازگار و تکمیل پارچه ها.
محصولات مراقبت از دهان:
در خمیردندان ها و دهان شویه ها برای تقویت مینای دندان و سلامت لثه.
صنعت آرایش مو:
در محصولات کراتینه و صاف کننده مو برای بازسازی ساختار مو.
نیازی به مصرف آمینو اسیدها در هر وعده غذایی نیست، اما مهم است که در طول روز تعادلی بین آنها داشته باشید. طبق گفته سازمان بهداشت جهانی، میزان مصرف روزانه اسیدهای آمینه ضروری برای بزرگسالان به ازای هر 1 کیلوگرم وزن بدن برای هر یک از اسیدهای آمینه ضروری عبارتند از:
اسیدهای آمینه ضروری را می توان در بسیاری از غذاهای مختلف یافت. پروتئین های حیوانی به راحتی توسط بدن شما جذب و استفاده می شوند. غذاهایی که حاوی هر 9 اسید آمینه ضروری هستند، پروتئین کامل نامیده می شوند. منابع پروتئین کامل گیاهی هستند.
بهترین منابع اسیدهای آمینه:
شما معمولا می توانید تمام آمینو اسیدهای ضروری بدن خود را با خوردن یک رژیم غذایی سالم و متعادل دریافت کنید. برخی از افراد برای داشتن خواب بهتر، بهبود خلق و خو و بهبود عملکرد ورزشی مکمل های اسید آمینه مصرف می کنند. اما سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) این مکمل ها را تایید نکرده است. قبل از شروع هر گونه مکمل، از جمله مکمل های اسید آمینه، باید با ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود صحبت کنید.
در حالی که اسیدهای آمینه ضروری را می توان در طیف وسیعی از غذاها یافت، مصرف دوزهای متمرکز به شکل مکمل می تواند برای سلامتی موثر باشد. اسید آمینه ها به خلق و خو کمک می کنند. تریپتوفان برای تولید سروتونین که یک ماده شیمیایی است و به عنوان یک انتقال دهنده عصبی در بدن عمل می کند، ضروری است.
سروتونین یک تنظیم کننده ضروری خلق و خو، خواب و رفتار است. سطوح پایین سروتونین با افسردگی و اختلالات خواب مرتبط است. مصرف مکمل های تریپتوفان به کاهش افسردگی و تقویت خلق و خوی کمک می کند. مصرف 0.14-3 گرم تریپتوفان در روز می تواند به کاهش اضطراب و افزایش خلق و خو کمک کند. این مواد عملکرد ورزشی و ریکاوری بدن را بهبود می بخشند. بسیاری از افراد والین، لوسین و ایزولوسین، سه BCAA ضروری را برای کاهش خستگی، بهبود عملکرد ورزشی و ریکاوری عضلات پس از ورزش مصرف می کنند.
آمینو اسیدها بلوک های سازنده پروتئین ها هستند. آنها مولکول هایی هستند که همه موجودات زنده برای ساخت پروتئین به آنها نیاز دارند و شما به 20 عدد از آنها برای کمک به عملکرد صحیح بدن خود نیاز دارید. بدن شما 11 آمینو اسید لازم را می سازد. خبر خوب این است که برای دریافت 9 آمینو اسید باقیمانده مورد نیاز بدن، نیازی به انجام کار خاصی ندارید. شما فقط باید یک رژیم غذایی متعادل داشته باشید. روی پروتئین های کامل تمرکز کنید.
غذاهایی که حاوی تمام 9 اسید آمینه ضروری هستند، مانند گوشت، تخم مرغ و لبنیات. پروتئین های ناقص مانند آجیل و لوبیا نیز خوب هستند. اگر برای دریافت کافی این مواد در رژیم غذایی خود به کمک یا پیشنهاد نیاز دارید، با ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود صحبت کنید. غذاهایی که حاوی هر 9 اسید آمینه ضروری هستند، پروتئین کامل نامیده می شوند. غذاهایی که حاوی برخی اسیدهای آمینه ضروری هستند، اما نه همه آنها، پروتئین ناقص نامیده می شوند.
پروتئین کامل:
پروتئین ناقص:
اگر از یک رژیم گیاهخواری یا وگان پیروی می کنید، باید چندین نوع پروتئین ناقص را برای اطمینان از مصرف هر 9 اسید آمینه ضروری بگنجانید. برای کسب اطلاعات بیشتر می توانید با شرکت آرکا شیمی گستر سپیدار وارد کننده مواد اولیه دارویی آرایشی و بهداشتی با شماره های 02182801442 و 09026715830 در تماس باشید.
سوالات متداول
1. آمینواسید چیست و چه نقشی در بدن دارد؟
آمینواسیدها واحدهای سازنده پروتئین ها هستند و برای رشد، ترمیم بافت ها و عملکرد آنزیم ها ضروری اند. آنها در متابولیسم، تولید انرژی و سلامت عضلات نقش دارند. برخی آمینو اسیدها توسط بدن ساخته می شوند، اما برخی دیگر باید از غذا تأمین شوند. کمبود آنها می تواند به ضعف یا بیماری منجر شود.
2. آمینواسیدهای ضروری کدام اند و از کجا تأمین می شوند؟
آمینواسیدهای ضروری (9 عدد) شامل هیستیدین، ایزولوسین، لوسین و غیره هستند که بدن نمی تواند بسازد. آنها از غذاهایی مثل گوشت، ماهی، تخم مرغ، لبنیات، سویا و کینوا تأمین می شوند. رژیم غذایی متعادل برای دریافت این آمینو اسیدها ضروری است. مکمل ها در صورت کمبود می توانند کمک کنند.
3. آمینواسیدهای شاخه دار (BCAA) چیستند و چه فوایدی دارند؟
BCAA ها (لوسین، ایزولوسین، والین) برای رشد و ترمیم عضلات مهم اند و در ورزشکاران محبوب اند. آنها خستگی را کاهش داده و ریکاوری عضلانی را بهبود می بخشند. از غذاهایی مثل مرغ، تخم مرغ و مکمل های ورزشی تأمین می شوند. مصرف بیش از حد ممکن است تعادل را مختل کند.
4. آیا آمینواسیدها برای پوست و مو مفیدند؟
بله، آمینواسیدهایی مثل سیستئین و متیونین برای تولید کراتین (ساختار مو) و کلاژن (سلامت پوست) ضروری اند. آنها به تقویت مو، کاهش ریزش و بهبود خاصیت ارتجاعی پوست کمک می کنند. غذاهای غنی از پروتئین یا مکمل های هدفمند می توانند مؤثر باشند. مشاوره با متخصص تغذیه توصیه می شود.
5. چگونه آمینواسیدها به عضله سازی کمک می کنند؟
آمینواسیدها، به ویژه لوسین، سنتز پروتئین عضلانی را تحریک کرده و ترمیم عضلات پس از ورزش را تسریع می کنند. BCAA ها از تجزیه عضلات جلوگیری می کنند. مصرف پروتئین پس از تمرین (مانند وی پروتئین) آمینواسیدهای لازم را تأمین می کند. تعادل با ورزش و استراحت کلیدی است.
6. آیا مکمل های آمینواسید ایمن هستند؟
مکمل های آمینواسید در دوزهای توصیه شده معمولاً ایمن اند، اما مصرف بیش از حد ممکن است به کلیه ها یا کبد فشار بیاورد. افراد با بیماری های خاص باید احتیاط کنند. مشورت با پزشک یا متخصص تغذیه قبل از مصرف ضروری است. رژیم غذایی متعادل اغلب کافی است.
7. آمینواسیدها چگونه بر سلامت روان تأثیر می گذارند؟
آمینواسیدهایی مثل تریپتوفان و تیروزین پیش ساز هورمون های شادی (سروتونین و دوپامین) هستند. کمبود آنها می تواند خلق و خو را مختل کند. غذاهای غنی از این آمینو اسیدها (مانند بوقلمون و موز) به بهبود سلامت روان کمک می کنند. مکمل ها باید تحت نظر پزشک مصرف شوند.
8. آیا آمینواسیدها برای کاهش وزن مفیدند؟
آمینواسیدها با حمایت از عضله سازی و افزایش متابولیسم می توانند به کاهش وزن کمک کنند. لوسین و BCAA ها اشتها را تنظیم کرده و چربی سوزی را تقویت می کنند. با این حال، رژیم غذایی متعادل و ورزش مهم ترند. مکمل ها به تنهایی کافی نیستند و باید هدفمند استفاده شوند.
9. چگونه آمینواسیدها را از رژیم غذایی دریافت کنیم؟
منابع پروتئینی مثل گوشت، ماهی، تخممرغ، لبنیات، حبوبات، آجیل و غلات کامل آمینواسیدها را تأمین می کنند. ترکیب منابع گیاهی (مثل برنج و لوبیا) پروتئین کامل ایجاد می کند. تنوع غذایی کلید دریافت تمام آمینواسیدهای ضروری است. گیاهخواران باید برنامه ریزی دقیق تری داشته باشند.
10. آیا کمبود آمینواسیدها عوارضی دارد؟
کمبود آمینواسیدها می تواند باعث ضعف عضلانی، خستگی، ریزش مو یا ضعف سیستم ایمنی شود. در کودکان، رشد ممکن است مختل شود. رژیم غذایی نامناسب یا بیماری های گوارشی می توانند کمبود ایجاد کنند. آزمایش خون و مشاوره با پزشک برای تشخیص و درمان توصیه می شود.
منابع:
