پروپیلن گلیکول در داروسازی بسیار کاربردی و حائز اهمیت است. پروپیلن گلیکول دارویی (CH8O2) یک حل کننده دارویی رایج در داروهای موضعی، خوراکی و تزریقی است. از آن به عنوان تثبیت کننده ویتامین ها و به عنوان حلال قابل امتزاج با آب استفاده می شود.
پروپیلن گلایکول در داروسازی بیش از 50 سال است که در بسیاری از کاربردها استفاده می شود. به عنوان یک افزودنی دارویی، به طور کلی بی خطر در نظر گرفته می شود. با این حال، برای کودکان، باید با احتیاط بیشتری عمل کرد.
مواردی از هیپراسمولالیته ناشی از جذب کرم های استفاده شده برای سوختگی گزارش شده است. درماتیت تماسی با استفاده موضعی در جمعیت کودکان نیز رخ داده است. همولیز، افسردگی سیستم عصبی مرکزی، هیپراسمولالیته و اسیدوز لاکتیک پس از تزریق داخل وریدی گزارش شده است. این ماده در داروسازی به اسید لاکتیک متابولیزه می شود که ممکن است منجر به اسیدوز لاکتیک گزارش شده شود.
غلظت بالای موجود در برخی از محصولات دارویی داخل وریدی مانند فنی توئین، دیازپام، دیگوکسین و اتومیدات ممکن است باعث ترومبوفلبیت شود. انفوزیون سریع محلول های حاوی غلظت بالایی از داروهای حاوی پروپیلن گلیکول دارویی با ناراحتی تنفسی، آریتمی، افت فشار خون و تشنج مرتبط است. تشنج و تنگی تنفسی نیز در کودکانی که محلول های خوراکی حاوی پروپیلن گلیکول دارویی مصرف کرده اند، رخ داده است.
پروپیلن گلیکول دارویی یک ترکیب شیمیایی با فرمول C₃H₈O₂ است که به عنوان یک مایع بی رنگ، بی بو و شیرین به نظر می رسد. این ماده در صنعت داروسازی به دلایل زیر استفاده می شود:
حلال: پروپیلن گلیکول دارویی به دلیل قابلیت حل کردن گسترده ای از مواد، در فرمولاسیون داروها به عنوان حلال استفاده می شود. این امر شامل حلال برای مواد فعال در داروهای خوراکی، موضعی، و تزریقی می شود.
نگهدارنده: پروپیلن گلیکول دارویی به عنوان یک نگهدارنده، به حفظ پایداری و جلوگیری از رشد باکتری ها و قارچ ها در محلول های دارویی کمک می کند.
رطوبت دهنده: در محصولات موضعی مانند کرم ها و لوسیون ها، به حفظ رطوبت پوست کمک می کند.
بهبود طعم و بو: در داروهای خوراکی، می تواند طعم و بوی نامطبوع برخی از داروها را پوشش دهد یا بهبود بخشد.
کاهش ویسکوزیته: در برخی موارد، برای کاهش غلظت و افزایش راحتی استفاده از دارو به کار می رود.
بیشتر بخوانید: پروپیلن گلیکول برای مو
پروپیلن گلیکول در داروسازی (PG) یک الکل محلول در آب است که به عنوان حلال در انواع داروهای تزریقی داخل وریدی در بخش مراقبت های ویژه و بخش پزشکی عمومی عمل می کند. از نظر شیمیایی و فیزیولوژیکی مشابه اتیلن گلیکول است، البته سمی کمتری دارد.
بیشتر داروهای مورد استفاده که به صورت داخل وریدی حاوی مقادیر مختلف PG تجویز می شوند، در بنزودیازپین ها (لورازپام و دیازپام)، اسمولول، و انفوزیون های نیتروگلیسیرین و همچنین در فنوبیتال و فنوبار یافت می شوند.
مونو پروپیلن گلیکول دارویی به فرمول دارو اضافه می شود تا حلالیت ترکیبات آبگریز را بهبود بخشد. مسمومیت مرتبط با PG نتیجه می شود زیرا PG توسط الکل و آلدهید دهیدروژناز در کبد به اسیدهای لاکتیک و پیروویک متابولیزه می شود که می تواند منجر به درجات و شدت اسیدوز متابولیک گپ آنیون شود. و اختلال عملکرد کبدی PG نیز بدون تغییر در ادرار دفع می شود که می تواند سمیت را در بیماران مبتلا به آسیب حاد کلیه به دلیل تجمع این ترکیب تشدید کند.
پروپیلن گلیکول در داروسازی به عنوان حلال برای بسیاری از فرمولاسیون های مایع داروها از جمله لورازپام استفاده می شود. خطر بالای مسمومیت در طول تجویز دوزهای زیاد لورازپام به صورت داخل وریدی وجود دارد.
این مورد در 35 بزرگسالی که هر دوزی از لورازپام تزریقی دریافت کردند و در 14 بیمار که لورازپام را در دوزهای 1 میلی گرم بر کیلوگرم در روز یا بیشتر دریافت کردند مورد مطالعه قرار گرفت. شکاف اسمولی (اسمولاریته سرمی اندازه گیری شده منهای اسمولاریته محاسبه شده) به عنوان اندازه گیری سمیت استفاده شد. غلظت سرم زمانی اندازه گیری شد که شکاف اسمولی از 10 فراتر رفت.
پروپیلن گلیکول دارویی به عنوان مرطوب کننده در محصولات آرایشی و بهداشتی و به عنوان پخش کننده در عطرها استفاده می شود. بسیاری از مصارف غذایی و صنعتی دیگر برای پروپیلن گلیکول دارویی وجود دارد.
بیشتر بخوانید: پروپیلن گلیکول در محصولات آرایشی
پروپیلن گلیکول دارویی (Propylene Glycol) در انواع مختلفی از داروها به عنوان حلال، نگهدارنده، رطوبت دهنده یا بهبود دهنده طعم و بو استفاده می شود. در اینجا چند نمونه از داروهای شناخته شده که ممکن است حاوی PG باشند آورده شده است:
پروپیلن گلیکول دارویی در داروهای تزریقی:
دیازپام (Valium): به عنوان حلال در فرم تزریقی.
لورازپام (Ativan): مشابه دیازپام، در فرم تزریقی استفاده می شود.
فنوباربیتال: برای افزایش حلالیت در محلول های تزریقی.
فنی توئین (Dilantin): برای حلالیت در فرمولاسیون های تزریقی.
نیتروگلیسیرین: در محلول های تزریقی برای کنترل فشار خون یا درد قفسه سینه.
پروپیلن گلیکول دارویی در داروهای خوراکی:
شربت ها و سوسپانسیون های خوراکی: بسیاری از شربت های ضد سرفه، آنتی هیستامین ها و مکمل های ویتامینی.
داروهای ضد استفراغ: مانند برخی از فرمولاسیون های متوکلوپرامید.
پروپیلن گلیکول دارویی در داروهای موضعی:
کرم ها و پمادهای استروئیدی: مانند هیدروکورتیزون، که PG به عنوان حلال یا رطوبت دهنده استفاده می شود.
ژل های ضد درد: مانند برخی فرمولاسیون های دیکلوفناک یا کتوپروفن.
پروپیلن گلیکول دارویی در قطره های چشمی:
قطره های چشمی ضد احتقانی یا ضد آلرژی: برای حل کردن مواد فعال که در آب حل پذیری کمی دارند.
پروپیلن گلیکول دارویی در داروهای بیهوشی:
پروپوفول: یک داروی بیهوشی که ممکن است حاوی PG باشد، اگرچه فرمولاسیون های جایگزین بدون این ماده هم وجود دارند.
تسکین سردرد فوق العاده قوی استامینوفن 250 میلی گرم / آسپرین 250 میلی گرم / کافئین 65 میلی گرم
لطفاً توجه داشته باشید که این لیست جامع نیست و بسیاری از داروهای دیگر نیز ممکن است حاوی پروپیلن گلیکول دارویی باشند.
بیشتر بخوانید: پروپیلن گلیکول در عطرسازی
پروپیلن گلیکول دارویی (Propylene Glycol) به عنوان یک حلال در داروسازی استفاده های متنوعی دارد که از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
خواص به عنوان حلال
حلالیت بالا: پروپیلن گلیکول دارویی می تواند طیف وسیعی از مواد فعال دارویی (APIs) را حل کند، از جمله داروهای هیدروفوبیک (آبگریز) و هیدروفیلیک (آب دوست). این خاصیت باعث می شود که بتوان داروها را در فرم های مختلف مانند محلول های تزریقی، قطره های چشمی، سوسپانسیون ها و شربت ها فرموله کرد.
سازگاری با بدن: PG به طور کلی بی خطر و سازگار با بدن انسان است، به شرطی که در دوزهای توصیه شده استفاده شود. این ماده به عنوان یک محلول زیست سازگار شناخته می شود که به ندرت واکنش های آلرژیک ایجاد می کند.
کاربردهای ویژه در داروسازی
محلول های تزریقی: به دلیل قابلیت حلالیت بالا، در محلول های تزریقی برای حل کردن داروهایی که به صورت آبی حل نمی شوند استفاده می شود.
داروهای خوراکی: در شربت ها و سوسپانسیون های خوراکی به منظور حل کردن مواد فعال دارویی و بهبود طعم و بوی داروها به کار می رود.
محصولات موضعی: در کرم ها، لوسیون ها و ژل ها برای حل کردن مواد فعال و بهبود نفوذ داروها از طریق پوست استفاده می شود.
قطره های چشمی: به عنوان یک حلال در قطره های چشمی برای حل کردن داروهایی که به صورت آبی حل نمی شوند.
بیشتر بخوانید: تفاوت گلیسیرین و پروپیلن گلیکول
پروپیلن گلیکول دارویی در تولید محلول های تزریقی نقش بسیار مهمی ایفا می کند. در اینجا به بررسی کاربردها و مزایای استفاده از این ماده در محلول های تزریقی می پردازم:
حلالیت مواد فعال: بسیاری از داروهایی که به صورت آبی حل نمی شوند یا حلالیت محدودی در آب دارند، می توانند در PG حل شوند. این ویژگی باعث می شود تا داروهایی که در غیر این صورت نیاز به فرمولاسیون های پیچیده تر دارند، به راحتی در محلول های تزریقی استفاده شوند.
پایداری دارو: PG می تواند به پایداری دارو در محلول کمک کند، به ویژه در مورد داروهایی که حساس به اکسیداسیون یا سایر واکنش های شیمیایی هستند.
تنظیم ویسکوزیته: PG می تواند به کاهش ویسکوزیته محلول ها کمک کند، که برای تزریق آسان تر و بدون درد بسیار مهم است.
پروپیلن گلیکول دارویی در داروهای خوراکی نیز کاربردهای متنوعی دارد که به برخی از مهم ترین آنها اشاره می کنم:
حلال: PG به عنوان یک حلال مؤثر برای مواد فعال دارویی (APIs) استفاده می شود که به صورت آبی حل نمی شوند یا حلالیت محدودی دارند. این خاصیت به فرمولاسیون داروهای خوراکی مانند شربت ها، قطره ها و سوسپانسیون ها کمک می کند.
بهبود طعم و بو: از آنجا که PG طعم شیرین و ملایمی دارد، می تواند در بهبود طعم و بوی داروهای خوراکی که ممکن است طعم نامطبوعی داشته باشند، مفید باشد. این ویژگی به ویژه در داروهای کودکان اهمیت دارد.
نگهدارنده: PG می تواند به عنوان یک نگهدارنده عمل کند، جلوگیری از رشد میکروب ها و افزایش زمان ماندگاری داروهای خوراکی.
کاهش ویسکوزیته: این ماده می تواند به کاهش غلظت محلول ها و سوسپان
بیشتر بخوانید: تفاوت پروپیلن گلیکول و اتیلن گلیکول
پروپیلن گلیکول دارویی می تواند به چندین روش به بهبود پایداری داروها کمک کند:
1. جلوگیری از اکسیداسیون
PG می تواند به عنوان یک آنتی اکسیدان عمل کند یا حداقل از تماس مستقیم دارو با اکسیژن جلوگیری کند. این مسئله به ویژه برای داروهایی که حساس به اکسیداسیون هستند، مانند برخی از ویتامین ها یا داروهایی که دارای پیوندهای دوگانه هستند، اهمیت دارد.
2. حفظ pH
PG می تواند به حفظ pH محلول دارویی کمک کند، که این برای پایداری بسیاری از داروها حیاتی است. تغییرات pH می تواند منجر به تجزیه یا تبدیل شیمیایی دارو شود.
3. کاهش اثرات هیدرولیز
برخی از داروها در محیط های آبی می توانند به سرعت هیدرولیز شوند. PG که یک حلال غیرآبی است، می تواند با کاهش میزان آب در دسترس، از این فرآیند جلوگیری کند یا سرعت آن را کاهش دهد.
4. جلوگیری از رشد میکروبی
با خاصیت نگهدارندگی خود، PG می تواند از رشد باکتری ها، قارچ ها و دیگر میکروارگانیسم ها در محلول های دارویی جلوگیری کند. این امر به ویژه در داروهای مایع مانند شربت ها و سوسپانسیون ها مهم است.
5. کاهش واکنش های شیمیایی ناسازگار
در فرمولاسیون های پیچیده که شامل چندین ماده فعال یا کمکی هستند، PG می تواند به عنوان یک بافر عمل کند و از واکنش های ناسازگار بین اجزا جلوگیری کند.
6. بهبود پایداری حرارتی
PG می تواند پایداری حرارتی دارو را بهبود بخشد، به ویژه در محصولاتی که ممکن است در دماهای متغیر نگهداری شوند.
بیشتر بخوانید: مونو پروپیلن گلیکول خوراکی
پروپیلن گلیکول دارویی می تواند به افزایش قابلیت جذب دارو از چندین طریق کمک کند:
1. بهبود حلالیت
برخی از داروهای لیپوفیلیک (چربی دوست) در آب حلالیت کمی دارند. PG به عنوان یک حلال قطبی غیرآبی، می تواند این مواد را حل کند و بدین ترتیب جذب آنها را از طریق مخاطی یا پوستی افزایش دهد. این مسئله به ویژه در داروهای موضعی یا تزریقی اهمیت دارد.
2. افزایش نفوذپذیری پوست
در داروهای موضعی مانند کرم ها یا ژل ها، PG می تواند به عنوان یک عامل نفوذ کننده عمل کند. این ماده با تغییر در ساختار لیپیدی پوست، نفوذ داروها را از طریق لایه های پوستی افزایش می دهد، به ویژه برای ترکیباتی که به تنهایی نفوذ کمی دارند.
3. تسهیل جذب روده ای
در داروهای خوراکی، PG می تواند به تشکیل محلول ها یا سوسپانسیون های بهتری کمک کند که جذب آنها در دستگاه گوارش را تسهیل می کند. این به ویژه برای داروهایی که در آب نامحلول یا کم حلالیت هستند، مهم است.
4. کاهش زمان حل شدن
با بهبود حلالیت دارو، PG می تواند زمان مورد نیاز برای حل شدن دارو در محیط های بیولوژیکی را کاهش دهد، که این امر به افزایش سرعت جذب منجر می شود.
5. ایجاد فرمولاسیون های پایدارتر
PG به پایداری فرمولاسیون ها کمک می کند، که به نوبه خود می تواند جذب بهینه دارو را تضمین کند. فرمولاسیون های پایدارتر به احتمال کمتری در بدن تجزیه می شوند و در نتیجه دارو بهتر جذب می شود.
پروپیلن گلیکول دارویی (Propylene Glycol) در محلول های بیهوشی نقش مهمی ایفا می کند، به ویژه در فرمولاسیون های داروهای بیهوشی. در اینجا به بررسی کاربردها و مزایای این ماده در این زمینه می پردازم:
حلالیت مواد فعال: بسیاری از داروهای بیهوشی، به ویژه آنهایی که لیپوفیلیک (چربی دوست) هستند، در آب حلالیت محدودی دارند. PG به عنوان یک حلال قطبی غیرآبی، می تواند این مواد را حل کند و بدین ترتیب تولید محلول های تزریقی پایدار را ممکن می سازد.
پایداری دارو: PG به حفظ پایداری شیمیایی و فیزیکی داروهای بیهوشی در محلول کمک می کند، که این برای داروهایی که باید در شرایط مختلف نگهداری شوند، بسیار مهم است.
کاهش درد تزریق: برخی از محلول های بیهوشی که با PG فرموله شده اند، می توانند درد ناشی از تزریق را کاهش دهند، زیرا این ماده می تواند ویسکوزیته محلول را تعدیل کرده و از تحریک بافتی جلوگیری کند.
بیشتر بخوانید: پروپیلن گلیکول در الکل و شوینده ها
پروپیلن گلیکول دارویی در فرمولاسیون های ضد درد نیز کاربردهای متنوعی دارد که به برخی از مهمترین آنها اشاره می کنم:
حلالیت داروهای ضد درد: بسیاری از داروهای ضد درد، به ویژه آنهایی که لیپوفیلیک هستند، در آب حلالیت کمی دارند. PG به عنوان یک حلال قطبی غیرآبی می تواند این داروها را حل کند، که برای تولید محلول های تزریقی یا فرمولاسیون های موضعی ضروری است.
افزایش نفوذپذیری پوست: در داروهای موضعی ضد درد مانند کرم ها یا ژل ها، PG می تواند به عنوان یک عامل نفوذ کننده عمل کند، بهبود جذب دارو از طریق پوست را فراهم می کند. این امر به ویژه برای داروهایی که باید به لایه های عمیق تر پوست نفوذ کنند، اهمیت دارد.
پایداری فرمولاسیون: پروپیلن گلیکول دارویی به حفظ پایداری شیمیایی داروهای ضد درد در محلول ها یا سوسپانسیون ها کمک می کند، که برای محصولاتی که ممکن است در شرایط مختلف نگهداری شوند، حیاتی است.
بهبود طعم و بو: در فرمولاسیون های خوراکی ضد درد، پروپیلن گلیکول دارویی می تواند طعم و بوی نامطبوع برخی از داروها را بهبود بخشد، که این به ویژه در داروهای مایع مانند شربت ها اهمیت دارد.
پروپیلن گلیکول دارویی در خمیر دندان به عنوان یک سورفکتانت یافت می شود. در حالی که این ماده به طور کلی در مقادیر کم بی خطر در نظر گرفته می شود، مقادیر زیاد آن باعث آسیب کبدی، گردش خون و سیستم عصبی می شود.
از پروپیلن گلیکول دارویی برای صاف کردن بافت خمیردندان استفاده می شود. همچنین خمیر دندان به نوعی مرطوب کننده نیاز دارد تا از سفت شدن آن هنگام قرار گرفتن در معرض هوا جلوگیری کند. این ماده یک مرطوب کننده معمولی است که در خمیر دندان یافت می شود.
با این حال، این همان درجه خطرناک مورد استفاده در ضد یخ نیست، بلکه یک درجه ایمن تر و مورد تایید FDA است. این ماده در خمیر دندان کاملا بی ضرر است، بنابراین می توانید بدون ترس به مسواک زدن دندان های خود ادامه دهید!
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد فروش پروپیلن گلیکول با آرکا شیمی گستر سپیدار وارد کننده مواد اولیه دارویی آرایشی و بهداشتی در ارتباط باشید. شما همچنین ممکن است دوست داشته باشید:
سوالات متداول
1. پروپیلن گلیکول در داروسازی چه کاربردی دارد؟
پروپیلن گلیکول به عنوان حلال، مرطوب کننده و نگهدارنده در داروسازی استفاده می شود. این ماده در داروهای خوراکی، تزریقی و موضعی برای حل کردن مواد فعال و بهبود جذب آنها به کار می رود. همچنین به پایداری فرمولاسیون داروها کمک می کند. در گرید دارویی، کاملاً ایمن و تأیید شده است.
2. آیا پروپیلن گلیکول در داروها بی خطر است؟
بله، پروپیلن گلیکول دارویی توسط سازمان های بهداشتی مانند FDA و EMA ایمن شناخته شده است. در مقادیر استاندارد، در شربت ها، کرم ها و آمپول ها استفاده می شود و عوارض جانبی ندارد. در افراد حساس، مصرف بیش از حد ممکن است تحریک یا ناراحتی گوارشی ایجاد کند. همیشه دوز توصیه شده رعایت شود.
3. چرا پروپیلن گلیکول در شربت های دارویی استفاده می شود؟
پروپیلن گلیکول در شربت های دارویی به عنوان حلال برای مواد فعال و طعم دهنده ها استفاده می شود. این ماده به بهبود طعم و پایداری شربت کمک می کند. همچنین از جدا شدن اجزای شربت جلوگیری کرده و بافت یکنواختی ایجاد می کند. در مقادیر مجاز، برای کودکان و بزرگسالان ایمن است.
4. آیا پروپیلن گلیکول در داروهای تزریقی کاربرد دارد؟
بله، پروپیلن گلیکول در برخی داروهای تزریقی به عنوان حلال برای ترکیباتی که در آب حل نمی شوند، استفاده می شود. این ماده به جذب بهتر دارو در بدن کمک می کند. در گرید دارویی، خلوص بالایی دارد و ایمن است. استفاده از آن تحت نظارت دقیق پزشکی انجام می شود.
5. پروپیلن گلیکول در کرم ها و پمادهای دارویی چه نقشی دارد؟
در کرم ها و پمادهای دارویی، پروپیلن گلیکول به عنوان مرطوب کننده و حلال عمل می کند. این ماده به نفوذ بهتر دارو به پوست و حفظ رطوبت پوست کمک می کند. همچنین بافت محصول را نرم و یکنواخت می کند. در غلظت های استاندارد، برای پوست ایمن است.
6. آیا پروپیلن گلیکول می تواند باعث حساسیت در داروها شود؟
در موارد نادر، پروپیلن گلیکول ممکن است در افراد با پوست یا سیستم گوارشی حساس باعث تحریک یا واکنش آلرژیک شود. این مشکل در داروهای موضعی یا خوراکی با غلظت بالا شایع تر است. تست حساسیت قبل از استفاده توصیه می شود. در صورت بروز علائم، با پزشک مشورت کنید.
7. چگونه پروپیلن گلیکول در تولید کپسول های دارویی استفاده می شود؟
پروپیلن گلیکول در کپسول های نرم ژلاتینی به عنوان حلال و نرم کننده استفاده می شود. این ماده به حل شدن مواد فعال و حفظ انعطاف پذیری کپسول کمک می کند. همچنین جذب دارو در بدن را بهبود می بخشد. در گرید دارویی، کاملاً بی خطر است.
8. آیا پروپیلن گلیکول در واکسن ها استفاده می شود؟
پروپیلن گلیکول به ندرت در واکسن ها استفاده می شود، اما ممکن است در برخی فرمولاسیون های دارویی مرتبط به عنوان حلال یا تثبیت کننده به کار رود. این ماده به پایداری ترکیبات فعال کمک می کند. در واکسن ها، معمولاً از مواد دیگر استفاده می شود. اطلاعات دقیق روی برچسب محصول ذکر می شود.
9. چرا پروپیلن گلیکول در قطره های چشمی و گوشی استفاده می شود؟
پروپیلن گلیکول در قطره های چشمی و گوشی به عنوان حلال و مرطوب کننده استفاده می شود. این ماده به پخش یکنواخت دارو و تسکین تحریک کمک می کند. در گرید دارویی، برای استفاده در نواحی حساس مانند چشم و گوش ایمن است. همیشه از محصولات معتبر استفاده کنید.
10. تفاوت پروپیلن گلیکول دارویی با نوع صنعتی چیست؟
پروپیلن گلیکول دارویی با خلوص بالا و استانداردهای بهداشتی سختگیرانه برای مصرف انسانی تولید می شود. نوع صنعتی ممکن است ناخالصی هایی داشته باشد و برای کاربردهایی مثل ضد یخ مناسب است. گرید دارویی برای داروها و محصولات بهداشتی ایمن است. استفاده از گرید مناسب برای هر کاربرد ضروری است.
منبع:
